Śmierć bliskiej osoby to nie tylko duża strata, ale także konieczność dopełnienia licznych i skomplikowanych formalności dotyczących uregulowania spraw spadkowych. Jeśli zmarły sporządził testament, na mocy którego przekazał swój majątek tylko wybranym osobom, jego najbliższa rodzina może ubiegać się o zachowek. Czym on jest i w jaki sposób należy się o niego ubiegać zgodnie z polskim prawem?
Zachowek – co to takiego?
Spory sądowe o zachowek zdarzają się w polskiej rzeczywistości bardzo często. Zanim jednak wystąpimy na drogę sądową o jego przyznanie, warto dowiedzieć się, czym właściwie jest zachowek i komu przysługuje do niego prawo. Roszczenie o zachowek jest należne w sytuacji, kiedy osoba uprawniona nie otrzymała należnej jej części spadku mimo tego, że przysługiwałby jej on na mocy dziedziczenia ustawowego.
Zachowek to określony procentowo ułamek wartości udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy ustawowemu, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego. W praktyce wygląda to tak, że osoba uprawiona do zachowku nie może rościć sobie praw do żadnej rzeczy lub mienia zaliczających się do spadku, ale wyłącznie domagać się zapłaty na jej rzecz określonej kwoty pieniężnej, która stanowi ułamek wartości jej udziału spadkowego w przypadku dziedziczenia ustawowego.
Komu przysługuje prawo do zachowku?
Prawo do zachowku posiadają osoby najbliższe spadkodawcy, które są jego spadkobiercami ustawowymi. Zadaniem zachowku jest ochrona ich interesów przed niekorzystnymi rozporządzeniami majątkiem dokonanymi przez samego spadkodawcę w testamencie oraz za życia, poprzez dokonane darowizny na rzecz osób trzecich.
Zgodnie z prawem zachowek przysługuje zstępnym spadkobiercy (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), jego małżonkowi oraz rodzicom. Prawo do zachowku nie przysługuje natomiast rodzeństwu spadkodawcy, jego dalszym krewnym, powinowatym oraz osobie pozostającej z nim w związku partnerskim.
Warto także wiedzieć, że prawo do zachowku obowiązuje jedynie w przypadku tych osób, które nabyłyby prawo do spadku z mocy ustawy. Nie będą go więc posiadały osoby wydziedziczone w przez spadkodawcę testamencie, uznane przez sąd za niegodne dziedziczenia oraz małżonek pozostający ze spadkodawcą w separacji. Prawo do zachowku nie przysługuje także dla osób, które odrzuciły spadek lub zrzekły się dziedziczenia.
Jak należy ubiegać się o zachowek?
Do zapłaty zachowku są zobowiązani ci spadkobiercy, którzy zgodnie z prawem odziedziczyli spadek po zmarłej osobie. Ubieganie się o zachowek jest skomplikowanym i stresującym procesem, przy staraniu się o niego warto więc skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata, który pomoże nam w dopełnieniu wszystkich formalności.
W Polsce prawo do zachowku może być dochodzone na drodze postępowania cywilnego w sądzie. W pierwszej kolejności warto jednak zwrócić się bezpośrednio do spadkobierców z żądaniem zapłaty zachowku, a kiedy nie będą chcieli tego dokonać dobrowolnie, skierować do sądu pozew o zachowek. Mamy na to czas do 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu.
